Trajik Ölüm Stajyer Öğrenci İş Sözleşmesini Gündeme Taşıdı

Belçika’daki ITF müfettişi Christian Roos, genç bir denizcilik akademisi öğrencisinin güvenlik önlemlerine uyulmadığı için kaza sonucunda ölmesinin, stajyerlerin ucuz işgücü olarak sömürülmelerine son vermeye yönelik adımların atılmasına nasıl yardımcı olduğunu anlatıyor.

Deniz akademisi öğrencisi Kshitij Singh Bisht 19 yaşındaydı, ebeveynlerinin gurur kaynağı ve ikiz çocuklarından biriydi. Milli masa tenisi oyuncusuydu ve donanma, hava kuvvetleri ve deniz ticaret filosu tarafından öğrenci olarak kabul edilmişti. O, deniz ticaret filosunu tercih etti, çalışmalarında başarılı oldu ve kaptanlık yeterlilik belgesine ulaşma hayalini gerçekleştireceğine kesin gözüyle bakılıyordu.

2017 yılının Mart ayında, deniz akademisi öğrencisi Kshitij ilk kez güverte stajyeri olarak bir konteyner gemisinde göreve başladı. Yolculuğun ikinci gününde, nöbetçi güverte zabitiyle birlikte nöbet görevine katıldı. Nöbet görevi sırasında sintine alarmı çaldı ve her iki denizci, ne tür bir sorun yaşandığını görmek için kargo ambarına gittiler. Gece yarısından hemen önce, şiddetli yağan yağmur alarmı tekrar devreye sokunca, öğrenci Kshitij’e aynı ambarı kontrol etme görevi verildi. Bu kez oraya yalnız gitti. Sadece 10 dakika sonra, cansız bedeni ambarda, merdivenlerin dibinde bulundu.

Gemilerde kazalar yaşanıyor ve bu durum deneyimli denizciler için de geçerli. Ancak bu görevi yaparken öğrenci Kshitij’in yalnız başına olmaması gerekiyordu: Uluslararası Eğitim, Belgelendirme ve Gözetim Standartları, stajyer öğrencilerin uygun niteliklere sahip bir zabitin gözetiminde bulunmalarını şart koşuyor. Deniz akademisi öğrencileri gemilerde eğitim almak ve gerekli açık deniz deneyimini kazanmak amacıyla bulunuyorlar; çalışmak ya da maliyetleri azaltmak amacıyla ucuz işgücü olarak sömürülmek için değil. Eğitim saatlerinin çoğunu, bir zabit ya da tayfa olarak gemide yapılan işleri ve gemi yaşamını yakından tanımak için geçirmeleri gerekiyor. Bu öğrencilere staj ücreti ödeniyor, maaş değil. ITF’in baskısı, öğrenci Kshitij’in ailesinin, geminin toplu iş sözleşmesi uyarınca tazminat almasına yardımcı oldu.

Ancak bu konu burada kapanmadı. 2017 yılının Mayıs ayında düzenlenen ITF’in denizcilik haftası sırasında, benden olayla ilgili bir rapor hazırlamam istendi ve daha sonra da stajyer öğrenciler için bir iş sözleşmesi taslağı hazırlamakla görevlendirildim. Hâlihazırda, stajyer öğrencilerin bir gemi adamı iş sözleşmesi (GİS) veya GİS’in olmadığı durumlarda bir eğitim sözleşmesi kapsamında bulunmaları gerekiyor. Standart GİS’ler fazla çalışmayı düzenliyor ancak eğitim sözleşmelerinin çoğu bu türden düzenlemeler içermiyor.

Söz konusu çalışma sürüyor ve sektör genelinde bu soruna bir çözüm bulunmasına yönelik çabalar hız kazanıyor. 2018 yılının Ekim ayında, Marshall Adaları liman devleti kontrolü denetimleri hakkında düzenlenen bir rapor, stajyer öğrencilerin çalışma saatleriyle ilgili aksaklıkları gözler önüne serdi. Raporda stajyer öğrencilere kimi vakalarda – bilhassa Belçika’da – sık sık aşırı fazla mesai yaptırıldığı belirtiliyor. Kasım ayında konuyu Avrupa, Rusya ve Kanada’daki liman devleti kontrolü müfettişleri ile görüştüm. Deniz akademisi öğrencisi Kshitij ölmemeliydi. Fakat umarım onun ölümü bir değişim yaşanmasına neden olur ve bu da onun başına gelenlerin bir daha asla yaşanmayacağı anlamına gelir.

2019 ITF Denizciler Bülteni