Liman Devleti Denetimi Uygulama Yönetmeliği Yayımlandı
Liman Devleti Denetimi Uygulama Yönetmeliği 20 Eylül 2025’te Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik, yalnızca gemilerin teknik güvenlik koşullarını değil, aynı zamanda deniz çalışanlarının yaşam ve çalışma koşullarını da kapsayan hükümler içermektedir. Bu kapsamda yönetmelik, Türk limanlarına uğrayan veya Türk deniz yetki alanlarında faaliyet gösteren yabancı bayraklı gemilerin uluslararası kurallara uygunluğunu denetlemeyi amaçlamaktadır. Bu yönüyle deniz çalışanlarının günlük hayatlarını, çalışma düzenlerini ve haklarını doğrudan ilgilendirmektedir.
Yeni düzenlemeyle birlikte, liman devleti denetimleri sırasında gemilerde çalışma saatleri, dinlenme süreleri, barınma koşulları, beslenme olanakları, sağlık ve güvenlik tedbirleri gibi konular da kontrol edilecek hususlar olacaktır. Bu denetimler, özellikle Denizcilik Çalışma Sözleşmesi (MLC 2006) ve ilgili uluslararası standartlara uyum çerçevesinde düşünüldüğünde deniz çalışanları açısından uzun vadede önemli kazanımlar getirecektir. Gemideki personelin aşırı çalıştırılması, dinlenme sürelerinin ihlali, yaşam alanlarının uygunsuzluğu veya sağlık ve güvenliğin tehlikeye atılması gibi durumlar tespit edildiğinde, bu hususlar ciddi eksiklik sayılacak ve idari yaptırımlara konu olabilecektir.
Yönetmelik aynı zamanda deniz çalışanlarına bir şikâyet hakkı da tanımaktadır. Bu hak her ne kadar MLC 2006 tarafından güvence altına alınmış olsa da yenilenen yönetmelik tarafından da bu konunun ele alınması ve güvence altına alınması çok önemlidir. Çalışma ve yaşam koşullarına ilişkin sorunlar, deniz çalışanlarınca denetim görevlisine bildirilebilecek. Bu şikâyetler üzerine gemide ayrıntılı inceleme yapılabilir ve gerekli görüldüğünde gemi tutulabilir veya faaliyetleri kısıtlanabilir. Bu durum, deniz çalışanlarının haklarının korunması açısından önemli bir güvencedir.
Denetimler sırasında tespit edilen eksikliklerin ciddi boyutta olması hâlinde gemi, seferine devam edemeyebilir ya da Türk limanlarına giriş yasağı ile karşılaşabilir. Bu yaptırımlar, gemi sahiplerini ve işletmecilerini, deniz çalışanlarının haklarını ve refahını gözetmeye zorlayıcı bir etki yaratmaktadır. Ayrıca denetimlerin şeffaflığı gereği, düzenlenen raporların İngilizce olarak hazırlanıp ve kaptana/acenteye teslim edileceği ifade edilmektedir. Böylece gemi personeli, gemide tespit edilen sorunlar hakkında bilgi sahibi olabilecektir.
Özellikle son yıllarda sayısı hızla artan terk vakaları dikkate alındığında, bu yönetmelik deniz çalışanlarının korunması açısından kritik bir dönüm noktası niteliğindedir. Türkiye, ITF tarafından bildirilen terk vakaları sıralamasında, 50’ye yakın terk vakasıyla dünyada birinci sırada bulunmaktadır. Deniz çalışanlarının maaşlarını alamamaları, gemide uzun süre mahsur kalmaları, yeterli yiyecek, su veya yakıtın bulunmaması gibi durumlar, onları hem fiziksel hem psikolojik açıdan son derece zorlayıcı koşullara sürüklemektedir.
Bu nedenle, yeni yönetmelik kapsamında yapılacak sıkı denetimler, terk edilme riski altındaki gemilerin daha erken tespit edilmesine ve gerekli önlemlerin zamanında alınmasına imkân sağlayacaktır. Özellikle standart altı gemilerin faaliyetlerinin sınırlandırılması veya durdurulması, deniz çalışanlarının mağduriyetini önlemede güçlü bir araç olacaktır. Bu durum, gemi sahipleri ve işletmeciler üzerinde caydırıcı bir etki yaratarak, deniz çalışanlarına karşı yükümlülüklerini yerine getirmeye zorlayacaktır.
DAD-DER/ITF olarak, bu düzenlemenin sahada karşılaştığımız terk vakalarına daha hızlı müdahale edebilmemizi sağlayacağına inanıyoruz. Liman devleti denetimleri sayesinde, gemide terk edilme belirtileri ya da ödenmeyen maaşlara dair bulguların erken aşamada fark edilmesi mümkün olacak, böylece hem deniz çalışanlarının güvenliği hem de haklarının korunması daha etkin bir şekilde sağlanacaktır. Liman otoriteleriyle kurulacak daha yakın iş birliği, terk vakalarının çözüm sürecini hızlandırarak deniz çalışanlarının yeniden güvenli bir ortama kavuşmasını kolaylaştıracaktır.
Sonuç olarak, yeni yönetmelik deniz çalışanları için daha güvenli ve uluslararası standartlara uygun çalışma koşullarının sağlanmasını hedeflemektedir. Bu düzenleme, özellikle terk vakalarının önlenmesi ve deniz çalışanlarının maruz kaldığı mağduriyetlerin azaltılması bakımından büyük önem taşımaktadır. Gemi sahipleri açısından sorumluluğu artırırken, çalışanlar için daha adil ve güvenli bir çalışma ortamının oluşturulmasına katkı sağlayacaktır. Ayrıca, deniz çalışanlarının gemideki çalışma ve yaşam koşullarının uluslararası standartlarda olmasını sağlayan gemi sahipleri ve işletmeciler için de yeni yönetmelikle birlikte daha adil bir rekabet ortamı sağlayacaktır.
Resmî gazetede yayımlanan Yönetmeliğin tam metnine ulaşmak için: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/09/20250920-1.htm
